Cumhuriyet'in ilanından yada Cumhuriyetten sonra yapılan yenilikler:
Siyasal Alanda Yapılan Yenilikler
# Saltanatın kaldırılması ( 1 Kasım 1922)
# Ankara’nın başkent olması (13 Ekim)
# Cumhuriyetin ilanı (29 Ekim 1923)
# Halifeliğin kaldırılması (3 Mart 1924)
# Siyasi Partiler kuruldu. (Cumhuriyet Halk Fırkası, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, Serbest Cumhuriyet Fırkası)
Hukuk Alanında Yapılan Yenilikler
# 20 Ocak 1921’de ilk anayasa Teşkilat-ı Esasiye ilan edildi.
# Cumhuriyetin ilanından sonra 1924 anayasası ilan edildi.
# 17 Şubat 1926’da Medeni Kanun ilan edildi. İsviçre’den alındı.
- a) Birden fazla kadınla evlenme yasaklandı.
- b) Mirasta ve boşanmada kadın erkek eşitliği geldi.
# 8 Mayıs 1928’de Borçlar Kanunu –İsviçre’den
# 10 Mayıs 1928’de Ticaret Kanunu—Almanya’dan
# 1Temmuz 1928’de Ceza Kanunu – İtalya’dan alınarak ilan edildi.
Eğitim ve Kültür Alanında Yapılan Yenilikler
# 3 Mart 1924’te Tevhid-i Tedrisat Kanunu ilan edildi. Eğitim öğretim laikleştirildi. Bütün okullar Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlandı. Medrese ve okul ikiliğine son verildi
# 1Kasım 1928’de Latin alfabesi kabul edildi.
# 15 Nisan 1931’de Türk Tarih Kurumu kuruldu.
# 12 Temmuz 1932’de Türk Dil Kurumu kuruldu.
# 1924’te Topkapı Sarayı müze haline getirildi. Aynı yıl Etnografya Müzesi ve Güzel Sanatlar Akademisi açıldı.
# 1933’te İstanbul Üniversitesi ve Ankara Dil Tarih Coğrafya Fakültesi açıldı.
Toplumsal Alanda Yapılan Yenilikler
# 25 Kasım 1925’de "Şapka Kanunu" çıkarıldı.
# 30 Kasım 1925’de tekke , zaviye ve türbeler çıkarılan bir kanunla kapatıldı.
# 1934 çıkarılan bir kanunla din görevlilerinin dini elbiselerle ibadet yerleri dışında dolaşmaları yasaklandı. En yetkili kişi hariç (Diyanet İşleri Başkanı ""gibi)
# 1925 Yılında Hicri ve Rumi takvimler kaldırılarak Miladi takvim kabul edildi.1 Ocak 1926’dan itibaren uygulamaya geçildi.
# 1931 Yılında bir kanunla Okka ,arşın vb. yöresel ölçü birimleri yerine Kilo, metre ve litre gibi ölçü birimleri kabul edildi.
# 1935 Yılında hafta sonu tatili Cuma’dan Pazar gününe alındı.
# 24 Haziran 1934’te Soyadı Kanunu kabul edildi.
# Türk Kadınına Siyasi Haklar Verildi:
- a) 30 Nisan 1930’da belediye seçimlerinde seçmen olma hakkı,
- b) 26 Ekim 1933’te muhtar seçme ve köy ihtiyar heyetine seçilme hakkı,
- c) 5 Aralık 1934’te milletvekili seçilme ve seçme hakkı verildi.
Ekonomik Alanda Yapılan Yenilikler
# 17 Şubat 1923'de "İzmir İktisat Kongresi" toplandı. Milli ekonominin hedefleri belirlendi. Yatırım yapacak şirketlere kolaylık sağlanacağı, milli bankanın kurulacağı, demiryolu yapımına önem verileceği,yerli malı kullanımı teşvik edileceği belirtilmiştir. Ayrıca kongrede "Misak-ı İktisadi" (Ekonomi Andı) ilan edildi. Buna göre ekonomik kararlar uygulanırken ekonomik bağımsızlığın titizlikle korunması kararlaştırıldı.
# Özel teşebbüsün yetersiz olmasından dolayı 1930’dan itibaren "Devletçi" bir ekonomi politikası uygulanmaya başlanmıştır.
# 1933 yılında "İlk Beş Yıllık Kalkınma Planı" hazırlandı ve başarıyla uygulandı.
Tarım Alanında Yapılan Yenilikler
# Köylünün durumunu düzeltmek için Aşar (Öşür) vergisi 1925’te kaldırıldı.
# Ziraat Bankasının verdiği kredi artırıldı.
# Çiftçinin tarımda makine , iyi tohum , gübre ve ilaç kullanımı teşvik edildi.
# Çiftçiye damızlık hayvan, tohum, fidan , borç para verildi.
# 1929’da "Tarım Kredi Kooperatifleri" kuruldu.
Sanayii Alanında Yapılan Yenilikler
# 1925’te "Sanayi ve Maadin Bankası" kuruldu (Yıpranmış Osmanlı tesislerini tamir etmek için.).
# 1927’de "Teşvik-i Sanayi Kanunu" çıkarıldı (Halk sanayiye teşvik edildi, ancak halkın gücü olmadığından "Devletçilik" politikası izlendi.).
# 1933’te "İlk Beş Yıllık Sanayi Planı" hazırlandı.
# 1933’te Sümerbank kuruldu.
# 1938'de "İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı" hazırlandı. Ancak 1939’da II. Dünya Savaşı’nın çıkması bu planın uygulanmasına engel olmuştur.
# Ülkedeki madenleri aramak için 1935’te Maden Tetkik Arama Enstitüsü (M.T.A) kuruldu. Madenleri işlemek içinde Etibank kuruldu.
# 1939’da Türkiye’nin ilk demir çelik fabrikası olan Karabük Demir-Çelik Fabrikası kuruldu.
Ticaret Alanında Yapılan Yenilikler
# 1924’te İş Bankası kuruldu (İş sahiplerine kredi vermek amacıyla kuruldu).
# 1 Temmuz 1926'da "Kabotaj Kanunu" çıkarıldı. Böylece Türk karasularında yolcu ve yük taşıma hakkı yalnızca Türk gemilerine verildi. Ayrıca Denizbank’ın kurulmasıyla denizcilik faaliyetleri artmıştır.
Bayındırlık Alanında Yapılan Yenilikler
# Demiryolları yabancı şirketlerin elinden alınarak devletleştirildi. Yeni demiryolları yapıldı. Cumhuriyetin ilanından 1938 yılına kadar 3360 km demiryolu yapılmıştır.
# Osmanlı Devleti’nden 18335 km kalan karayolu 1948 yılında 45000 km’ ye çıkmıştır.
# Denizcilik alanında Kabotaj Kanunu çıkarılmış ve yeni liman ve iskeleler yapılmıştır.
# Pek çok yeni şehir ve kasaba inşa edilerek modern bir görünüm almıştır.
kaynak turkcebilgi.com
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder